top of page
Zoeken
rafnjotea

Misfits column

Geïnspireerd door Michaela Coels boek Misfits: een persoonlijk manifest schrijven een aantal creatieve Belgen en Nederlanders een column over hun eigen ervaringen als misfit. Vandaag: Raf Njotea. "Zelfs verstokte americanodrinkers zouden een goeie flat white nu en dan kunnen smaken."


Een saaie americano. Typisch. Terwijl ík – dat spreekt voor zich – een flat white met havermelk besteld had. We zaten tegenover elkaar en praatten over het werk. Er was onlangs weer een indieningsronde geweest, en de beslissingen van de jury waren net gecommuniceerd. Ik hoopte vurig dat hij er niet over zou beginnen. Maar dat deed hij natuurlijk wel. Ja, knikte ik zo neutraal mogelijk, ik was bij de gelukkigen. Mijn idee voor een tv-serie was weerhouden, wat geld en maanden werkzekerheid betekent. Met tegenzin legde ik uit waar het verhaal over gaat, dat het ‘dicht bij mij’ ligt. Na die korte pitch van me zag ik hem denken. Natuurlijk, diversiteit. En ik voelde zijn frustratie.


‘Diverse’ verhalen zijn hot sinds de media ons hebben ontdekt. Ons, dat zijn de minderheden. De outsiders. De misfits. Ze hijsen ons voor hun camera’s, stellen charters over ons op, vragen ons erbij aan tafel. Een misschien naïef deel van mij hoopt dat ze dat ook, zelfs al is het maar voor een klein deel, uit idealistische overwegingen doen. Maar laten we wel wezen: dat het voor hun imago en hun winstmarges interessant is, speelt wellicht een grotere rol. Nu de samenleving veel multicultureler geworden is, zijn er grote nieuwe potentiële afzetmarkten om aan te boren. Algoritmes vertellen de bazen dat er ook winstgevende afzetmarkten zijn onder mensen die bruiner zijn dan de gemiddelde Vlaming, of gayer, of met meer fysieke of mentale beperkingen. Een positieve evolutie natuurlijk, waar wij, diverse makers, dankbaar gebruik van maken. Uit idealisme, maar hopelijk ook, zelfs al is het maar voor een klein deel, met enige economische overwegingen in het achterhoofd.


Zelf heb ik het altijd gemakkelijk gevonden om een misfit te zijn. Omdat ik het zie als een vorm van vrijheid die anderen niet hebben. Je past niet in het plaatje, dus is er vaak ook geen sjabloon voor hoe je je leven moet leiden. Natuurlijk is dat ergens lastig, omdat er weinig voorbeelden zijn en je dingen voor jezelf moet uitzoeken. Maar het betekent ook dat er minder sociale normen zijn waaraan je moet voldoen. Als er geen vooraf uitgestippelde route voor je is, kan je ook niet afgerekend worden op het feit dat je van die route afwijkt. Als ik naar mijn vrienden kijk, bijvoorbeeld, merk ik dat zij meer te verduren krijgen van de groep als ze eens iets doen dat uit de band springt. ‘Een flat white met havermelk? Hij?! Doe eens gewoon!’ Wanneer je dat als misfit inziet, wanneer je je die vrijheid eigen maakt, dan kan je hoge toppen scheren.


Maar tegelijk schuilt er ook een risico in. Want doordat je niet in het plaatje past, sta je ook wat buiten de groep. Veel misfits die ik ken, zijn doorheen de jaren uitstekende kameleons geworden. We passen ons net voldoende aan aan de verschillende sociale kringen waarin we vertoeven om graag genoeg gezien te zijn, maar geven ons nooit helemaal zodat we zeker onze vrijheid kunnen behouden. Daardoor dreigen we er nooit helemáál bij te horen. En als eeuwige outsider kan het best eenzaam worden.


Dat is ook het ding met onze ‘diverse’ verhalen voor al die nieuwe potentiële afzetmarkten. Zeker: dat er meer plaats is voor ons, is een positieve evolutie. Ik kan niet meer op één hand het aantal boeken, series en films tellen met personages die in welke zin dan ook meer op mij lijken dan vroeger. Het soort thema’s dat behandeld wordt is breder dan ooit. Maar de algoritmisering van het medialandschap zorgt er ook voor dat we meer buiten de groep staan. Want veel van wat we maken, wordt enkel nog gebruikt om die nieuwe afzetmarkten te bedienen. Omdat de bazen het nog altijd niet zien als iets voor Het Brede Publiek. En misschien ook wel omdat dat brede publiek nog altijd denkt dat het niets voor hen is. Terwijl ze ons net via onze verhalen eindelijk echt kunnen leren kennen. Wat de echte winst van ‘diverse’ verhalen zou moeten zijn.


Daarom weet ik niet of ik ‘misfit’ wel een gelukkig woord vind. ‘Misfit’ klinkt alsof je een radertje bent dat nergens in de grote machine past. En dat er ook nooit in zal passen. Omdat je simpelweg de foute vorm hebt. Dan vind ik het Nederlandse ‘buitenbeentje’ gunstiger. (Frivoler ook, alsof je danst en je je been iets te enthousiast uitzwaait.) Je staat misschien met één been buiten, maar in elk geval met je andere been of een ander deel van je lichaam nog ín de groep.


Zelfs verstokte americanodrinkers zouden een goeie flat white nu en dan kunnen smaken, daar ben ik van overtuigd. Maar dan moeten ze wel de kans krijgen om die te proeven.


Verschenen in Focus Knack op 27 september 2021



13 weergaven0 opmerkingen

Comments


bottom of page