Boris Johnson komt naar Brussel! De Britse premier zal in levenden lijve onderhandelen met commissievoorzitter Ursula van der Leyen over een handelsakkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk na de brexit. Ik merk dat ik, alsof het een boksmatch betrof, supporter voor mevrouw Von der Leyen. Draai hem die duimschroeven maar stevig aan! Kennelijk ben ik nog altijd kwaad dat Johnson in 2016 mee het Leave-kamp aan de overwinning hielp.
Ondertussen is onze eigen Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad, noest bezig de neuzen van alle lidstaten in dezelfde richting te krijgen rond de Europese Green Deal. Hongarije en Polen doen daar moeilijk over omdat er in de deal sprake is van het begrip rechtsstaat. De twee dwarsliggende premiers, Viktor Orban en Mateusz Morawiecki, vrezen dat de EU hun landen misschien niet als dusdanig zal zien. ‘Gooi ze eruit’, denk ik op een onbewaakt moment, ‘dat zal hen leren.’
Het is makkelijk om de acties van zulke Eurosceptische leiders te veroordelen. Lastiger is het te beseffen dat zij wel degelijk (zij het misschien onrechtstreeks) democratisch verkozen zijn, en dus tot op zekere hoogte een mandaat van hun volk dragen. Je kan dat afdoen als het resultaat van plat populisme, maar is dat niet te eenvoudig? Heeft de EU zelf ook geen boter op het hoofd? De Unie zit in woelig vaarwater, maar voor een deel heeft ze zichzelf daarin genavigeerd. Want, ja, het grootste deel van de West-Europese burgers op het vasteland steunt het Europese project nog, maar het valt niet te ontkennen dat de EU op een koers zit die afdrijft van de burger in plaats van er dichter heen te varen.
‘Europa’ staat steeds meer synoniem voor een relatief kleine groep van hoogopgeleide carrièremakers en technocraten, vaak voormalige advocaten of bankiers, wiens hoge lonen tot frustratie leiden bij de gewone werkmens, en die bovendien volledig in hun eigen Brusselse bubble zitten zonder enig idee van wat zich daarbuiten afspeelt, maar desondanks claimen beter te weten wat goed is voor de bevolking dan die bevolking zelf. Zo bekeken kan de EU symbool staan voor de kloof tussen ‘de elite’ en ‘het volk’ in een van haar meest zichtbare veruitwendigingen. Het lijkt me slechts een kwestie van tijd vooraleer ook hier steeds meer mensen zich gaan afwenden van dat Europa.
Zelf ben ik altijd de meest vurige bepleiter van de EU geweest. Ik kende al vroeg alle Europese vlaggen en hoofdsteden uit mijn hoofd. Tijdens mijn studies had ik een bondige geschiedenis van de EU samengesteld, inclusief alle verdragen met hun jaartallen. Ik heb stage gedaan voor het Europese Parlement. Maar ook ik word stilaan sceptischer. Het aanschurken van de Europese instellingen met het bankwezen, de manier waarop de financiële crisis is aangepakt in de zuidelijke lidstaten, de nog steeds veel te ondemocratische beslissingsprocessen… Als de Unie niet snel opnieuw meer down to earth wordt, vrees ik dat het vaarwater in de toekomst enkel maar woeliger zal zijn.
Verschenen in De Standaard op 8 december 2020
Comments