Het was me het weekje wel. In amper een paar dagen tijd dook er een weinig verheven brief op in Aalst, deed een West-Vlaamse ‘gevormde vrouw’ enkele niet erg gevormde uitspraken over holebi’s en toonde een clubje trotse Vlaemsche jongemannen zich andermaal van hun hypocrietste en meest kleinzielige kant. Er was één ding dat al die incidenten verbond: de expliciete link met Vlaams Belang. Vorige week schreef ik op VRT NWS nog een open brief aan Tom Van Grieken waarin ik hem opriep om de racistische, discriminerende kern van zijn partij te deradicaliseren. Het lijkt me niet misplaatst om die oproep te herhalen.
In diezelfde brief schreef ik ook dat ik ervan overtuigd ben dat je niet per definitie racistisch moet zijn om op Vlaams Belang te stemmen. Ook achter die boodschap blijf ik staan. Het tegendeel beweren is volgens mij niet alleen onzinnig (even onzinnig als zeggen dat alle PVDA-stemmers communisten zijn) maar ook schadelijk. Ik blijf erbij dat een deel van de stemmen voor Vlaams Belang van mensen komt die incidenten zoals die van de voorbije week veroordelen. Door ook hen weg te zetten als racisten duw je hen in het defensief, wat een verder gesprek moeilijk of zelfs onmogelijk maakt.
Tegelijk besef ik ook nog steeds dat mijn uitspraak zélf schadelijk kan zijn – iets waar ik ondertussen trouwens ook al meermaals op gewezen ben door mensen ter linkerzijde van het maatschappelijke debat. Want zet je met zo’n boodschap de deur niet open voor een relativering van racisme, waardoor discriminatie weer iets minder onaanvaardbaar wordt?
Het toont aan hoe complex het diversiteitsdebat is, zeker wanneer je zelf mee onderwerp van discussie bent. Uitspraken worden al snel politiek gerecupereerd of als excuus voor een kar gespannen die in een andere richting rijdt. (Ik kijk naar jou, Chris Janssens in De afspraak van dinsdag.) Links en rechts voeren strijd op het scherp van de snee, en ondertussen heeft niemand antwoorden of de ultieme strategie. Ik al helemaal niet. Harde taal of verzoenende? Woede of begrip? Participatie of protest van aan de zijlijn? Wellicht zijn ze allemaal in meer of mindere mate nodig in het maatschappelijke gesprek.
Zelf ben ik er doorgaans de man niet naar om al te verontwaardigd te reageren. Het allerbelangrijkste is dat we dat maatschappelijke gesprek willen en kunnen blijven voeren. Voor mij betekent dat dat we racisten, én niet-racisten die stemmen op een partij die in de kern vooralsnog racistisch is, de hand moeten blijven reiken – zelfs al is de kans groot dat ze erin spuwen. Zeker, dat is vermoeiend, pijnlijk en soms wraakroepend. Maar als we stoppen met met elkaar te praten, dan zijn we pas echt verloren.
Verschenen in dS Avond op 7 juni 2019
