En toen was er Eveline. Wellicht het enige positieve aan de onbestaande vrouw die dit najaar enkele bekende Vlamingen catfishte, is dat ze ons bewuster heeft doen nadenken over het verspreiden van nudes. Deze week maakte het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen bekend dat het Twitter voor de rechter sleept. Het platform weigerde naaktbeelden te verwijderen die verspreid waren zonder toestemming van het slachtoffer. De strafklacht is een goede zaak, want slachtoffers botsen nog te vaak op onwil of onverschilligheid bij instanties.
Natuurlijk kan je het dom vinden van iemand die bekend is om zichzelf herkenbaar op een beeld te zetten, maar seks maakt alles ingewikkeld. Hét begrip dat sinds #MeToo centraal staat in het maatschappelijk debat rond seks is toestemming, consent in het Engels. Gevallen van wraakporno hebben weliswaar de duidelijkheid dat ze per definitie verspreid worden zonder die toestemming. Ook bij aanranding, seksuele intimidatie en verkrachting zit in het concept zelf al vervat dat het zonder wederzijdse toestemming gebeurde. Maar consent speelt vaak ook subtieler een rol in het liefdesspel, en het moeilijke is dat het in veel andere gevallen helemaal niet zo welomlijnd is.
Toevallig ben ik deze week begonnen aan I May Destroy You, een HBO/BBC-reeks van het Brits-Ghanese talent Michaela Coel. De tv-reeks exploreert de grenzen van het concept consent in verschillende vormen en stelt er zodoende lastige vragen over. (Licht spoiler alert.) Iets in iemands drankje kappen om nadien seks met hen te kunnen hebben, is misbruik. Dat is natuurlijk zonneklaar. Een condoom uitdoen tijdens de daad zonder de ander in te lichten, is ook nog redelijk duidelijk not done. Maar wat als je twijfelt hoe ver je wil gaan en de tegenpartij overhaalt je toch? Wanneer wordt overtuigen dwingen? Of wat met een homo die het met een vrouw wil doen, en haar pas na de seks vertelt dat hij homo is. Anders maar vergelijkbaar: een vrouw die zegt dat ze de pil pakt, maar dat toch niet blijkt te doen. Zijn dat soort leugens een vorm van misbruik?
Ik heb in mijn omgeving al gehoord dat mensen, eventueel na een eerste date, afspreken en seks hebben, waarna blijkt dat het voor een van de twee eerder om een onenightstand ging terwijl de andere partij er veel meer in zag. Het gebeurt dan wel dat die laatste zich ergens ‘gebruikt’ voelt. Hoeveel recht heeft die daartoe? Hoe expliciet moet zoiets op voorhand uitgesproken worden?
Veel van zulke randgevallen kunnen we voorkomen door goed te praten in de slaapkamer. Maar dan moeten we wel onze schroom opzij leren zetten, wat ik alvast niet makkelijk vind. Verhalen in series als I May Destroy You kunnen ons daarbij een zetje in de goede richting geven.
Verschenen in De Standaard op 11 december 2020